ضد عفونی کننده
بحران کرونا میزان استفاده از ضد عفونی کننده های مختلف را افزایش داده است. انواع مختلفی از محصولات ضد عفونی دست و سطوح وجود دارد. هر یک از این محصولات با ترکیبات مختلف و در شکل ها و اندازه های گوناگون به بازار عرضه می شوند. شناخت این مواد، کاربردهای متفاوت و نحوه استفاده صحیح از آن ها از جمله مواردی است که باید درباره آن ها بدانید.
شناخت درست ضدعفونی کننده ها در ایجاد مشکلات و عوارض ناشی از آن ها جلوگیری می کند. در این مقاله هر آنچه که باید درباره این محصولات کاربردی بدانید، بیان شده است.
کاربرد ضد عفونی کننده ها و نحوه عملکرد آن ها
ضدعفونی کننده یک عامل شیمیایی است که برای از بین بردن یا مهار رشد میکروارگانیسم ها در سطح یک وسیله استفاده می شود. برخی از آن ها در مراکز بهداشتی بکار می روند و برخی نیز جنبه مصرف خانگی دارند.
انواع محلول ضد عفونی کننده
محلول های ضد عفونی براساس مواد تشکیل دهنده و نوع استفاده خود طبقه بندی می شوند. برخی از این محصولات حاوی الکل و برخی فاقد آن هستند. همچنین این محلول ها با ترکیبات مختلف مصارف گوناگونی نیز دارند.
ضد عفونی کننده الکلی
این محصولات حاوی الکل در آزمایشگاه ها، اتاق عمل و مکان هایی که نیاز به استریل است، مورد استفاده قرار می گیرند. اما امروزه از این محلول ها برای از بین بردن ویروس کرونا در منازل نیز استفاده می شوند. محلول های الکلی از خانواده الکل مانند اتانول، ایزوپروپانول و اتیل الکل هستند.
ضد عفونی کننده فاقد الکل
این محصولات حاوی ترکیباتی بدون الکل و سایر مواد شیمیایی برای از بین بردن انواع میکروارگانیسم ها مانند میکروب، ویروس، باکتری و قارچ از روی سطوح و پوست هستند. این محلول ها با مواد ضد کف، ضد تحریک پوست و چشم و سازگار با محیط زیست ساخته می شوند.
محلول ضد عفونی کننده مخصوص سطوح و کف
برخی از محلول های ضدعفونی یا گندزدا برای از بین بردن میکروب های سطوح بی جان مورد استفاده قرار می گیرند. معمولا غلظت این محصولات از مواد ضد عفونی که برای مصارف بهداشتی و پزشکی بکار می روند، پایین تر است.
انواع ضدعفونی کننده سطوح
این محصولات تمیزکننده سطوح در شکل های مختلفی در بازار وجود دارند. برخی از آن ها به شکل اسپری و بعضی به صورت محلول موجود هستند.
محلول
محلول های ضد عفونی سطوح در بازار در حجم های مختلف وجود دارند. بطری های بزرگ با حجم 4 یا 5 لیتر آن برای بیمارستان ها و مراکز عمومی کاربرد دارند.
اسپری
ارائه این محصولات در بطری های اسپری دار برای مصارف خانگی مناسب است. این نوع بسته بندی استفاده آسانی نیز دارد.
قرص
قرص های ضد عفونی نیز برای گندزدایی و سم زدایی میوه و سبزیجات بکار می روند. این قرص ها در کمتر از 5 دقیقه در آب حل می شوند و سپس در عرض 5 الی 15 دقیقه باکتری ها، انگل و میکروب های مواد غذایی را از بین می برند.
محلول ضد عفونی کننده مخصوص دست
این محصولات با ساختار موثر خود برای از بین بردن میکروب ها و ویروس های روی دست مورد استفاده قرار می گیرند.
انواع محلول ضدعفونی کننده دست
امروزه ضد عفونی کننده های دست نیز به شکل های مختلف تولید و به بازار عرضه شده است. این محصولات در فرم ژل، اسپری، محلول و دستمال وجود دارند.
ژل ضدعفونی
ژل های حاوی الکل جایگزین مناسبی برای آب و صابون هستند. این محصولات بدون نیاز به آبکشی پس از استفاده تعداد زیادی از ویروس ها و میکروب ها را از سطح پوست از بین می برند.
اسپری ضد عفونی
این محصولات اسپری دار نیز به منظور استفاده آسان تر افراد تولید شده اند. با توجه به ارائه حجم های مختلف اسپری های ضد عفونی، آن ها در مکان های متفاوتی مانند رستوران، منازل، ادارات و سایر مکان های عمومی استفاده می شوند.
محلول ضدعفونی
محلول های ضد عفونی دست نیز در بطری های کوچک تا گالن های بزرگ در بازار موجود هستند. این محصولات با قابلیت ضد عفونی خود در از بین بردن میکروارگانیسم ها از دست تاثیر بسیاری دارند.
دستمال ضدعفونی
دستمال های مرطوب با قابلیت ضد عفونی دست تاثیر زیادی در از بین بردن آلودگی های روی دست دارند. پس از استفاده از این دستمال ها نیازی به استفاده از آب نیست. ترکیبات موثر موجود در این محصولات مانع از خشکی پوست نیز می شوند.
مزایای استفاده از محلول ضدعفونی کننده دست
محلول های ضدعفونی دست مزایای بسیاری برای افراد دارند. از جمله اینکه این محصولات خیلی سریع میکروارگانیسم های مختلف را از سطح پوست می کشند. این محلول ها هیچ گونه حساسیتی حتی برای پوست های حساس نیز به وجود نمی آورند.
آماده مصرف:
ترکیبات این محصولات نیازی به رقیق سازی با آب ندارند و آماده استفاده هستند. از این رو در صورت نیاز امکان استفاده از این محلول ها در هر مکانی وجود دارد.
اثر سریع و ماندگار:
استفاده از این محلول های ضدعفونی در کوتاه ترین زمان ممکن همه میکروب های سطح دست را از بین می برد. تنها کافی است که چند ثانیه محلول را روی دست مالش دهید.
سازگار با پوست:
این محصولات مانند صابون های قلیایی موجب تحریک پوست نمی شوند. این محلول ها به ویژه برای افرادی با پوست های حساس مناسب هستند.
بدون نیاز به شستشو و مقرون به صرفه:
یکی از مزایای این محصولات نسبت به صابون عدم نیاز آن ها به شستشو با آب است. از این رو با استفاده از محلول های ضدعفونی دست در مصرف آب و هزینه های ناشی از آن نیز صرفه جویی می کنید.
کاربرد آسان و راحت:
استفاده از این محصولات حتی در بیرون از منزل نیز آسان است. زیرا کافی است که یک بطری حاوی محلول ضد عفونی را به همراه داشته باشید.
دارای خاصیت مرطوب کنندگی:
یکی دیگر از مزایای استفاده از این نوع محصولات این است که نسبت به صابون مرطوب کننده تر هستند. این محلول ها با تکیه بر خواص ترکیبات خود از خشکی پوست جلوگیری می کنند.
بهترین برند های ضد عفونی کننده دست و سطوح
با گسترش کرونا شرکت های مختلفی فعالیت خود را در زمینه تولید ضد عفونی کننده های دست و سطوح افزایش داده اند. تمامی محصولات اصل و دارای استاندارد کیفیت لازم را دارند و انتخاب بهترین برند امری دشوار است.
توصیه می شود که از مراکز و فروشگاه های معتبر این نوع محصولات را خریداری کنید که از با کیفیت بودن آن ها مطمئن باشید.
انواع ضدعفونی کننده های رایج برحسب ماهیت آن ها
در ادامه به معرفی انواع ضدعفونی کننده ها برحسب ماهیت آن ها پرداخته شده است.
الکل
این نوع محصولات حاوی الکل در شکل های مختلفی مانند محلول، ژل، دستمال و بسیاری دیگر در بازار موجود هستند.
بتادین
بتادین سبز مخصوص آماده سازی پوست قبل از جراحی و درمان و بتادین قهوه ای مخصوص ضد عفونی پس از جراحی است.
ساولن
محلول های ضد عفونی غلیظ ساولن برای ضد عفونی کردن سریع وسایل پزشکی و در حین جراحی استفاده می شوند. محلول یک درصد آن نیز برای پاکسازی زخم ها و شستن پوست دست و بدن مناسب است.
ید (IODINE)
این نوع محصولات در2 شکل تنتورید ( ترکیب ید و الکل) و محلول ید دار لوگول وجود دارند.
کلر و ترکیبات آن
از بین ترکیبات کلردار هیپوکلریت ها، کلسیم هیپوکلریت (پرکلرین) و سدیم هیپوکلریت کاربرد بیشتری دارند.
فرمالدئید
این محصولات با غلظت های متفاوت در بازار موجود هستند. غلظت یک درصد این محلول ضد میکروب سل است. ضد عفونی وسایل پزشکی و جراحی با این محصول صورت می گیرد.
گلوتارالدئید
این نوع محصولات با اثرات شیمیایی بالا مایکوباکتری ها را از سطوح حذف می کند. این محلول ضد عفونی نیز برای تجهیزات پزشکی کاربرد دارد.
پراکسید هیدروژن (آب اکسیژنه)
آب اکسیژنه با غلظت سه تا شش درصد برای ضد عفونی سطوح در محیط های بهداشتی استفاده می شود. این محصول اثربخشی بالا و سازگار با محیط زیست دارد.
پراستیک اسید
این نوع محصول با غلظت پایین خاصیت باکتری کشی، ویروس کشی و قارچ کشی دارد. از این رو این محلول ها جایگزین ضد عفونی کننده های رایج دیگر در مراکز پزشکی هستند.
ترکیب پراستیک اسید و پراکسید هیدروژن
ترکیب این دو ماده با یکدیگر اثربخشی محصول را افزایش می دهد. این محصول برای ضد عفونی تجهیزات همودیالیز استفاده می شود.
ارتو فتال الدئید (OPA)
این محلول ضد عفونی اثربخشی و هزینه بیشتری نسبت به گلوتارالدئید دارد. همچنین استفاده از این محصول خطر کمتری برای فرد به وجود می آورد.
فنل
این نوع محصولات ضد عفونی باعث از بین رفتن غشای سلولی میکروارگانیسم ها می شوند. این نوع محلول ها برای ضد عفونی تجهیزات پزشکی با میزان حساسیت کم بکار می روند.
ترکیبات آمونیوم چهار ظرفیتی
این محصول نیز برای گندزدایی قبل از عمل، وسایل غیرحساس و رفع بو از سطوح استفاده می شود.
دسته بندی ضدعفونی کننده های شیمیایی بر اساس عملکرد
انواع ضد عفونی کننده ها بر اساس عملکرد
ضدعفونی کننده های شیمیایی بر اساس عملکرد به سه دسته ی زیر تقسیم می شوند.
ضد عفونی کننده سطح بالا ( High Level):
پراکسید هیدروژن، پراستیک اسید، فرمالدئید از جمله محصولات ضد عفونی سطح بالا هستند. در هنگام استفاده از این محلول های قوی باید دقت زیادی داشته باشید. از این محصولات برای گندزدایی تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی با حساسیت بالا استفاده می شود.
ضد عفونی کننده سطح متوسط (Intermediate Level):
مواد ضد عفونی مانند کلر و ترکیبات آن، ترکیبات یددار، محلول های الکلی همچون تنتورید در این دسته قرار می گیرند. این محصولات برای مصارف خانگی، صنعتی و پزشکی کاربرد دارند.
ضد عفونی کننده سطح پایین (low Level):
محصولاتی مانند فنل و ترکیبات آن جز این دسته هستند. این مواد برای گندزدایی تجهیزاتی با حساس کمتر در بیمارستان ها و آزمایشگاه ها استفاده می شوند.
عوارض ناشی از انواع مواد ضدعفونی کننده دست و سطوح
در برخی افراد به ویژه افرادی با پوست های حساس استفاده از مواد ضدعفونی حاوی الکل آلرژی های پوستی مانند کهیر، خشکی و سوزش را به وجود می آورد. همچنین تماس مستقیم این محصولات با چشم منجر به سوزش آن می شود. آسیب های کبدی، اختلال در تنفس و سیستم عصبی بدن و واکنش های قلبی از دیگر عوارض استفاده نادرست یا بیش از حد از محصولات ضدعفونی قوی به شمار می روند.
آیا ضدعفونی کننده ها جایگزین آب و صابون می شوند؟
خیر، متخصصان استفاده از محلول های ضد عفونی را تنها در جایی که امکان دسترسی به آب و صابون وجود ندارد، توصیه می کنند. این محصولات دارای تاریخ انقضا برای تاثیرگذاری باید درست استفاده شوند.
نکات و ملاحظات ایمنی در زمان استفاده از ضدعفونی کننده های الکلی و بدون الکل
باید به این نکته توجه داشته باشید که این محصولات ضدعفونی نیز مانند هر محصول دیگری دستور مصرف دارند. استفاده بی رویه و نادرست از این محلول ها باعث مقاومت ضدمیکروبی در باکتری ها و بروز عوارض زیادی در بدن می شود.
از رقیق کردن محلول های الکلی و غیر الکلی یا ترکیب آن ها با سایر محصولات بپرهیزید. همچنین نحوه استفاده صحیح از هر یک از این محلول های ضد عفونی را پیش از مصرف یاد بگیرید.
موارد مصرف محلول ضد عفونی کننده
محلول های ضد عفونی در مکان های مختلف و برای کاربردهای گوناگونی استفاده می شود. برخی از این موارد در ادامه مطرح شده است.
مراکز درمانی
محصولات مختلف ضدعفونی در مراکز درمانی از جمله آزمایشگاه ها، بیمارستان ها، دندانپزشکی ها، مراکز اهدای خون، تزریقات و سایر مراکز پزشکی کاربرد گسترده ای دارند. این محلول ها برای گندزدایی تجهیزات پزشکی با درجه حساسیت بالا یا پایین استفاده می شوند.
ضد عفونی زخم و پوست
برخی از محلول های ضد عفونی برای شستشوی محل زخم یا سوختگی مورد استفاده قرار می گیرند. این محصولات با از بین بردن انواع میکروارگانیسم از زخم مانع از بروز عفونت در این ناحیه می شوند.
هتل ها
در مکان هایی مانند هتل علاوه بر رعایت بهداشت فردی کارکنان سطوحی مانند کانترهای غذا، تخت، سالن ها و کلیه اتاق ها نیز نیاز به ضدعفونی دارند.
آرایشگاه ها
در آرایشگاه ها به دلیل استفاده از وسایل آرایشگاهی مشترک امکان انتقال بیماری های مختلفی مانند قارچ کچلی وجود دارد. استفاده از محلول های ضدعفونی مانع از بروز این مشکلات و بیماری ها می شوند.
وسایل و لوازم شخصی
با گسترش بیماری کرونا لزوم ضد عفونی وسایل شخصی نیز افزایش یافته است. از این رو میزان استفاده از محصولات ضدعفونی در شکل های مختلف نیز بیشتر شده است.
مکان ها و سطوح عمومی
وسایل موجود در مکان های عمومی به دلیل اینکه دائما در تماس با افراد مختلف هستند، بستری ایده آل برای رشد و انتقال باکتری و ویروس به شمار می روند. به همین خاطر این وسایل باید مرتبا با محلول های ضد عفونی تمیز شوند.
لوازم الکترونیکی
این وسایل به دلیل استفاده زیاد باکتری های زیادی را در خود جای می دهند. به همین علت لوازم الکتریکی به راحتی ناقل بیماری و ویروس هستند. این دستگاه های برقی با محلول های ضدعفونی میکروب زدایی می شوند.
نکات مهم در هنگام خرید انواع ضدعفونی کننده
برخی از نکات مهم در هنگام خرید این محصولات عبارتند از:
- برای خرید محصولات ضد عفونی دست حتما با توجه به نوع پوست خود محصولی را خریداری کنید؛
- یک محصول ایمن را انتخاب کنید. محصولی که خطر یا حساسیتی روی پوست به وجود نیاورد؛
- روش نگهداری هر یک از این محصولات با دیگری متفاوت است. باید در هنگام خرید به نحوه نگهداری این مواد دقت کنید. برای مثال برخی از این محصولات باید دور از دسترس کودکان باشند.
قیمت انواع ضد عفونی کننده
قیمت انواع ضد عفونی کننده نیز بسته به ترکیبات، حجم، موارد کاربرد و میزان اثربخشی آن ها با یکدیگر متفاوت است.
کلام آخر
محصولات ضد عفونی کننده انواع و اقسام مختلفی دارند. در این مقاله اطلاعات مفیدی درباره این مواد ضدعفونی کننده و گندزدا و طریقه مصرف آن ها مطرح شده است.